Lazarski Aviation Academy
W Polsce jest ich blisko 600, wykonują jeden z najciekawszych oraz najbardziej odpowiedzialnych zawodów na świecie, a 20 października obchodzą swoje międzynarodowe święto. To kontrolerzy ruchu lotniczego. Jak zostać jednym z nich
Polska Agencja Żeglugi Powietrznej w obecnej postaci funkcjonuje od 2007 r. Wcześniej kontrolerzy ruchu lotniczego byli zatrudniani przez Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze (PPL). Od tamtej pory PAŻP obsłużyła łącznie 6,2 mln lotów tranzytowych przez przestrzeń powietrzną naszego kraju oraz 4,9 mln startów i lądowań z polskich lotnisk. Do tego jeszcze 3,5 mln operacji FIS, czyli Służby Informacji Powietrznej, pomagającej zwłaszcza pilotom w ruchu General Aviation.
Każdego dnia pod opieką polskich kontrolerów ruchu lotniczego jest około 140 tys. pasażerów samolotów. Obecnie pracuje ich w PAŻP ponad 570.
PAŻP wylicza, że przez ostatnie 18 lat wyszkoliła łącznie około 400 kontrolerów ruchu lotniczego. Obecnie w procesie uzyskiwania uprawnień do wykonywania tego zawodu jest około 200 kolejnych osób, co stanowi rekord w historii tej agencji. Średnia wieku kursantów to 25 lat.
Jak zostać kontrolerem ruchu lotniczego?
Aby móc wykonywać zawód kontrolera ruchu lotniczego trzeba uzyskać licencję ATCL (Air Traffic Controller Licence). Według danych Urzędu Lotnictwa Cywilnego na koniec 2024 r. taką licencję posiadały 683 osoby, w tym 145 kobiet.
Całe szkolenie prowadzone jest przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej i trwa około 22-24 miesięcy. W tym okresie kursant zdobywa najpierw niezbędną wiedzę teoretyczną i uczy się na symulatorach. Otrzymuje też wynagrodzenie, bo intensywny program wymaga całkowitego zaangażowania i wyklucza możliwość podjęcia innej pracy w tym czasie.
Po zaliczeniu etapu teoretycznego i nauki na symulatorach, mniej więcej w połowie całego kursu, uzyskawszy licencję praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego, kandydat rozpoczyna szkolenie praktyczne w swoim docelowym miejscu pracy. Trwa ono od 9 do 11 miesięcy.
Rekrutacja do PAŻP. Jak wygląda?
Kandydat na kontrolera ruchu lotniczego musi mieć m.in. wykształcenie średnie maturalne, bardzo dobrze znać język angielski w mowie i piśmie, a językiem polskim posługiwać się biegle. Ważna jest też poprawna wymowa i dykcja, niekaralność oraz dobry stan zdrowia, który potwierdzą badania lotniczo-lekarskie III klasy.
Na liście poszukiwanych umiejętności u przyszłego kontrolera ruchu lotniczego są też m.in. spostrzegawczość, dobra orientacja przestrzenna, umiejętności analityczne, radzenie sobie ze stresem, współpraca oraz gotowość do nauki.
Rekrutacja obejmuje analizę złożonych aplikacji, testy predyspozycyjne FEAST, Assessment Centre, rozmowa kwalifikacyjna, badania lotniczo-lekarskie.
Rekrutacja jest prowadzona w trybie ciągłym, a szkolenie startuje dwa razy w roku – wiosną i jesienią.
Czy trudno jest zostać kontrolerem ruchu lotniczego?
Tak, praca ta wymaga połączenia szczególnych umiejętności i cech. Szacuje się, że predyspozycje do wykonywania zawodu kontrolera ruchu lotniczego ma od 1 do 4 proc. populacji. W ostatnich latach o jedno miejsce na kursie w PAŻP ubiegało się średnio aż 100 osób.
PAŻP wylicza, że koszt wyszkolenia jednego kontrolera ruchu lotniczego to kwota od 600 tys. zł nawet do 1 mln zł.
Jak wygląda praca kontrolera ruchu lotniczego?
Nie wszyscy kontrolerzy ruchu lotniczego pracują na wieżach w portach lotniczych (TWR). Odpowiadają też za przestrzeń trasową nad krajem (ACC), zbliżanie (APP), czy służbę FIS. Dzień pracy kontrolera ruchu lotniczego trwa 7,5 godz., z czego 5,5 godz. spędza na stanowisku operacyjnym w zespole dwuosobowym. Po 2 godz. pracy następuje przymusowa przerwa, w czasie której kontrolerzy na terenie PAŻP mogą korzystać m.in. z basenu, siłowni, kortów tenisowych, konsoli do gier, pokoi do spania.
Ile zarabiają kontrolerzy ruchu lotniczego?
Wokół tego tematu narosło wiele mitów i niedopowiedzeń. Na pewno kontrolerzy ruchu lotniczego w największych portach lotniczych zarabiają znacznie więcej niż ich koledzy na mniej obłożonych lotniskach. Wynagrodzenie zależy też od stażu i pełnionych funkcji. Przyjąć jednak można, że są to kwoty średnio od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie.
Zapotrzebowanie na kontrolerów ruchu lotniczego
Zdecydowanie jest to zawód z przyszłością. Choć w PAŻP na różnych etapach szkolenia jest obecnie 200 osób, to wciąż za mało. – Szukamy kolejnych, ponieważ uzupełnienie kadry KRL jest niezbędne z uwagi na zaniedbania poprzednich kierownictw Agencji oraz wstrzymanie procesu rekrutacji i szkolenia kandydatów w okresie pandemii. Zapotrzebowanie na nowych KRL będzie rosło z uwagi na stale zwiększające się statystki ruchu lotniczego – mówił serwisowi Strefa Biznesu Marcin Hadaj, rzecznik prasowy Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.
Nie bez znaczenia są tu zarówno plany budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego, planowany rozwój floty i siatki połączeń Polskich Linii Lotniczych LOT, oraz rozwój regionalnych portów lotniczych, z których te największe w niedalekiej przyszłości będą obsługiwać tyle pasażerów i operacji, co Lotnisko Chopina – czyli największy port lotniczy w kraju – obecnie.
Również sytuacja geopolityczna, w tym zakończenie wojny w Ukrainie, wpłyną na ponowną zmianę lotniczej mapy Europy. Wznowienie ruchu lotniczego na Ukrainę, a także prawdopodobnie powrót do latania nad Rosją, sprawią, że również liczba operacji tranzytowych przez polską przestrzeń powietrzną wzrośnie.
Czy Sztuczna Inteligencja zastąpi kontrolerów ruchu lotniczego?
O odpowiedź na to pytanie poprosiliśmy – a jakże – samą Sztuczną Inteligencję. „Krótka odpowiedź brzmi: nie w pełni, przynajmniej nie w najbliższej przyszłości. Ale pewne aspekty pracy kontrolerów ruchu lotniczego mogą (i już są) wspomagane przez sztuczną inteligencję (SI)” – odpowiedział ChatGPT. I trudno się z nim nie zgodzić.
Już dziś kontrolerzy ruchu lotniczego w swojej pracy korzystają z nowoczesnych rozwiązań informatycznych. SI może optymalizować trasy przelotów, a także przewidywać potencjalne konflikty w trójwymiarowej przestrzeni powietrznej.
Również sama PAŻP rozwija własny system CAT, który ma integrować lotnictwo załogowe i bezzałogowe, a tym samym zrewolucjonizować zarządzanie przestrzenią powietrzną. Jednak jeszcze długo to człowiek z unikalnym połączeniem predyspozycji i nabytych umiejętności oraz wiedzy będzie kluczowym elementem systemu kontroli ruchu lotniczego.
Lotnictwo na Uczelni Łazarskiego
Zachęcamy do eksplorowania intrygującego świata współczesnego lotnictwa czytając naszego bloga oraz zapisując się na kierunki lotnicze na Lazarski Aviation Academy na Uczelni Łazarskiego.
