Lazarski Aviation Academy
W 2024 r. średnie opóźnienie samolotu na jeden rejs wyniosło 17,5 minuty – wynika z danych Europejskiej Organizacji ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej Eurocontrol. Niewiele? W ciągu 12 miesięcy liczba lotów w przestrzeni kontrolowanej przez tę organizację wyniosła 10,7 mln. To oznacza olbrzymie liczby i koszty
Punktualność przylotu w sieci wyniosła 72,5 proc. w ubiegłym roku. Z kolei punktualność wylotu to 66,2 proc. Oznacza to, że część opóźnień udaje się nadrobić w powietrzu.
Pogoda i przepustowość lotnisk, a opóźnienie samolotu
„Główne przyczyny opóźnień na lotniskach w 2024 r. wynikały głównie z pogody lub przepustowości lotnisk” – wyjaśnia Eurocontrol. Przykład? Pogoda doskwierała szczególnie na lotnisku Londyn-Heathrow, gdzie nieregularność operacji powodowana była przez wieloczynnikowe problemy, takie jak silny wiatr i słaba widoczność. Z kolei Amsterdam-Schiphol i Ateny to przykłady portów lotniczych borykających się z poważnymi problemami z przepustowością lotnisk, zwłaszcza w szczycie sezonu letniego
Eurocontrol wylicza, że za połowę wszystkich opóźnień związanych z kontrolą ruchu lotniczego odpowiadały trzy państwa w sieci: Francja, Niemcy i Węgry. W przypadku Francji (21 proc.) główne przyczyny to przepustowość przestrzeni powietrznej i problemy kadrowe. Nie bez wpływu pozostały warunki pogodowe oraz strajki. Z kolei w Niemczech (18 proc.) opóźnienia te były powodowane problemami kadrowymi, zwłaszcza w Karlsruhe, i częstymi niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
Inna sytuacja jest w zamykających niechlubne podium Węgrzech. Obok problemów z dostępnością personelu i warunków pogodowych, istotną przyczyną jest bardzo wysoki popyt na korzystanie z przestrzeni powietrznej kraju. Wynika to z zamknięcia nieba nad Ukrainą od lutego 2022 r. po agresji Rosji. W serwisie FlightRadar24 można zobaczyć w czasie rzeczywistym, jak dużo samolotów z Europy na Bliski Wschód, do Azji Środkowej i na Daleki Wschód leci nad Węgrami właśnie.
Mniej strajków kontrolerów, większe opóźnienia
Opóźnienia związane z kontrolą ruchu lotniczego wyniosły średnio 2,1 minuty na każdy rejs. To wartość teoretycznie niezauważalna, ale w ocenie Eurocontrol to najgorszy wynik od 23 lat. Dopuszczalna górna granica to 0,5 minuty. Organizacja wyjaśnia, że poziom 2 minut na lot ostatni raz został przekroczony w 2010 r. po wybuchu wulkanu na Islandii i złej sytuacji pogodowej pod koniec roku
W 2024 r. pogoda odpowiadała za rekordową liczbę opóźnień. Dni z niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi zanotowano o 50 proc. więcej niż rok wcześniej i aż o 80 proc. w porównaniu z 2019 r. W przypadku problemów kadrowych w obszarze kontroli ruchu lotniczego liczba dni zakłóceń była „stosunkowo niska” – o 72 proc. mniej niż w 2023 r., kiedy to sytuację paraliżowały strajki francuskie, ale na porównywalnym poziomie jak w 2019 r.
Eurocontrol wyliczała, że tylko 26 czerwca w europejskiej przestrzeni powietrznej wystąpiło łącznie około 450 tys. minut opóźnień. To 7500 godzin, czyli 312,5 dnia. Za aż 360 tys. minut z tej liczby odpowiadały warunki pogodowe. W sezonie letnim średnie opóźnienie samolotu sięgnęło 21,4 minuty na każdy lot
Inne przyczyny opóźnień lotów
To nie wyczerpuje katalogu przyczyn opóźnień samolotów. Bardzo istotny udział mają usterki techniczne, skutkujące koniecznością szybkiej naprawy na płycie lotniska, podmianą na inną maszynę lub odwołaniem rejsu. Opóźnienia mogą być spowodowane także problemami operacyjnymi, jak na przykład spóźnienie lub niedyspozycja załogi albo przekroczenie norm czasu pracy. Do opóźnienia rejsu mogą też przyczynić się braki kadrowe na ziemi, przez które nie udaje się na czas załadować bagażu i cargo albo podstawić schodów do samolotu bądź autobusów
Opóźnienie samolotu a odszkodowanie dla pasażera
Odszkodowanie przysługuje, gdy przylot do miejsca docelowego jest opóźniony o co najmniej 3 godziny od czasu rozkładowego. W zależności od długości trasy będzie to kwota od 250 do 600 euro. Linia lotnicza może uniknąć odpowiedzialności, gdy wykaże, że przyczyna opóźnienia była niezależna od niej.
Z tego względu przewoźnik nie będzie odpowiadał za warunki pogodowe lub strajk kontrolerów ruchu lotniczego albo pracowników lotniska. Odpowie jednak za usterki techniczne swoich samolotów albo wynikające z braku lub niedyspozycji personelu lotniczego i pokładowego. Więcej na temat odszkodowań piszemy TUTAJ.
Jak zmniejszyć opóźnienia lotów?
Eurocontrol oraz Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych IATA konsekwentnie wskazują na problemy z wydolnością i efektywnością zarządzania europejskiej przestrzeni powietrznej. Każde z państw posiada suwerenność nad swoją przestrzenią powietrzną. Oznacza to, że lecąc z Wilna do Lizbony, samolot przechodzi „z rąk do rąk” kontrolerów ruchu lotniczego w kilku różnych krajach.
Odpowiedzią ma być Jednolita Europejska Przestrzeń Powietrzna (SES, Single European Sky). To inicjatywa Komisji Europejskiej z 2004 r. w odpowiedzi na dynamicznie rosnący ruch lotniczy. Ma usprawnić zarządzanie niebem nad UE. W założeniu trasy przelotów miałyby się skrócić, co przełożyłoby się także na redukcję emisji CO2. Szybciej i sprawniej można by reagować także na zakłócenia bądź niedobory kadrowe w niektórych obszarach. Wciąż jest to plan, którego nie udało się w pełni wdrożyć.
1 grudnia 2024 r. w życie weszła kolejna reforma, nazwana SES 2+, która tworzy zachęty dla monopolistycznych na swoich rynkach agencji żeglugi powietrznej, by zwiększać efektywność i adaptować nowe technologie. „Aspekty te pomogą złagodzić sytuacje, takie jak latem tego roku, kiedy podróże lotnicze zostały poważnie zakłócone, a prawie co drugi lot doświadczył opóźnień spowodowanych głównie przytłaczającym zatłoczeniem w europejskiej przestrzeni powietrznej” – podkreśliła Komisja Europejska.
Trudności z wdrożeniem SES pokazuje fakt, że reforma SES 2+ została zapoczątkowana w 2013 r. Jednak już dwa lata później prace nad nią stanęły w miejscu. Powrócono do niej w 2020 r., jednak polityczne porozumienie udało się osiągnąć cztery lata później
Nowe technologie w zarządzaniu ruchem lotniczym
Pracom nad Jednolitą Europejską Przestrzenią Powietrzną towarzyszą liczne projekty badawczo-rozwojowe – SESAR, które mają wdrażać SES w życie. Te mają na celu usprawnienie zarządzania europejskim niebem dzięki wykorzystaniu nowinek technologicznych, również takich jak Sztuczna Inteligencja. Budżet programu SESAR na lata 2008-2024 wyniósł łącznie 3,7 mld euro. Program ten kontynuowany jest w kolejnych latach. Bierze w nim udział również Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.
Lotnictwo na Uczelni Łazarskiego
Zachęcamy do eksplorowania intrygującego świata współczesnego lotnictwa czytając naszego bloga oraz zapisując się na kierunki lotnicze na Lazarski Aviation Academy w Uczelni Łazarskiego.
